Türkiye'nin 2024'te duyurduğu Çelik Kubbe hava savunma sistemiyle ilgili 27 Ağustos'ta kritik bir eşiğin aşıldığı açıklandı. Sistemi geliştiren ASELSAN, Gölbaşı Yerleşkesi'nde düzenlenen bir tören ile TSK'ya uzun menzilli hava savunma sistemi Siper dahil 460 milyon dolar değerinde (yaklaşık 19 milyar lira) 47 unsur teslim etti. Törene AKP'li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da katıldı.
ÇELİK KUBBE NEDİR NASIL ÇALIŞIR?
"Çelik Kubbe" farklı irtifada hava savunma sistemlerinin birlikte çalıştığı "bütünleşik bir mimari" olarak tarif ediliyor. Savunma Sanayii İcra Komitesi, 6 Ağustos 2024'te yaptığı toplantıda Çelik Kubbe projesini onayladı.
İletişim Başkanlığı'ndan o dönem yapılan açıklamada "Çelik Kubbe" şöyle tarif edilmişti:
"Katmanlı hava savunma sistemlerimiz ile tüm algılayıcı ve silahlarımızın bir ağ yapısı altında birbirleriyle entegre çalışması, ortak hava resminin oluşturulması, gerçek zamanlı olarak harekât merkezlerine ulaştırılması ve yapay zeka destekli olarak karar vericilere sunulmasını temin eden yerli ve millî olarak geliştirmekte olduğumuz [bir sistem]."
Sistemin "beynini" Hakim adlı komuta-kontrol platformu oluşturuyor. Hassas sansörler ve radarlar gibi izleme unsurlarını yapay zeka ve makine öğrenimiyle birleştiren bu platform, hava sahasının gerçek zamanlı ve yüksek doğrulukta analizinin yapılmasını sağlıyor.
ALÇAK İRTİFADAKİ TEHDİTLERE DE KARŞI GELİYOR
Hakim üzerinden farklı savunma sistemleri aynı ağ üzerinden koordine edilebiliyor. Çelik Kubbe'de alçak irtifada en sık karşılaşılan tehdit olan insansız hava araçları (İHA) ve dronelara karşı İhtar, Gökberk ve Şahin gibi elektronik harp platformları kullanılıyor. Bu platformlar, tehditleri elektromanyetik karıştırma ve yanıltma yoluyla bertaraf edebiliyor.
Yine alçak irtifa tehditleri için çift namlulu Korkut sistemi de Çelik Kubbe'de yer alıyor. Korkut, hedefe yaklaşırken infilak eden programlanabilir mühimmat sayesinde özellikle İHA ve seyir füzesi gibi hedeflere karşı oldukça etkili.
Çelik Kubbe'nin kısa ve orta irtifa savunma katmanı, 15 ve 25 kilometre menzile sahip Hisar A+ ve Hisar O+ hava ve füze savunma sistemlerinden oluşuyor. Çelik Kubbe'nin yüksek irtifa savunma şemsiyesini ise Türkiye'nin uzun menzilli hava savunma ihtiyacını gidermek için geliştirilen Siper sistemi karşılıyor.
100 KİLOMETREYİ AŞAN MENZİL
ASELSAN, ROKETSAN ve TÜBİTAK SAGE tarafından geliştirilen Siper, 100 kilometreyi aşkın menzile sahip.
Savunma Sanayii Başkanı Haluk Görgün, bu sistemin 2024'te Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) envanterine girdiğini duyurdu.
ÇELİK KUBBE NEDEN ÖNEMLİ
BBC Türkçe'ye konuşan Ekonomi ve Dış Politika Araştırmalar Merkezi (EDAM) Direktörü Sinan Ülgen, Türkiye'nin hava ve füze savunmasına odaklı bir stratejiyi ortaya koymasını "doğru bir yaklaşım" olarak değerlendirdi:
"Bu planı tek bir projenin ötesinde, bir doktrin olarak görmek lazım. Bu aslında Türkiye’nin uzun vadeli hava ve füze savunma doktrinini oluşturan bir bütünleşik mimariyi ifade ediyor. Bu boyutuyla savunma sanayiindeki yatırımları yönlendirici bir özelliği de olacaktır."
Ülgen'e göre Türkiye'nin yerli savunma sanayisinin böyle bir projeyi gerçekleştirecek yeterliliği var.
"Beş yıl önce bu yetenekler yoktu. Şu anda alçak ve orta irtifa hava ve savunma sistemleri konusunda yerli sistemler var. İHA’lar var, Türkiye’nin sahip olduğu uydular var. Dolayısıyla bu daha bütünleşik mimariyi yaratabilmek için birçok sistem ve alt sisteme artık Türkiye sahip. Bu hamlenin zamanlamasını bir de böyle okumak lazım.”
İSRAİL'İN DEMİR KUBBESİ'NE BENZİYOR MU?
Sinan Ülgen, projeyi değerlendirirken “[Bu konsepti] dünyada en iyi uygulayan ülkelerin başında İsrail geliyor. İsmi de aslında az çok oradaki 'Demir Kubbe'yi andırıyor. Başarıyla uygulanan bir konsept" diyor ve şöyle devam ediyor:
“Savaş teknolojilerinin geldiği noktayı göz önüne alacak olursak, özellikle Orta Doğu’daki İsrail-İran gerilimine bakarsak, füze ve hava savunmasının önemi daha da artmış durumda. Çünkü kısa süreli savaşlarda büyük yoğunlukta hava ve füze saldırılarının olduğunu görüyoruz."