Türk lirasının en yüksek banknotu olan 200 TL’nin alım gücü bugün yalnızca 4,85 dolara denk geliyor. Bundan 15 yıl önce vatandaşın cebinde değerli bir kağıt gibi duran 200 lira, artık bir market alışverişi poşetine sığamayacak kadar erimiş durumda. Enflasyonun hızla tükettiği bu kâğıt paralar, hayatın her alanında olduğu gibi bankacılık işlemlerinde de yeni sorunları beraberinde getiriyor.
Uzun süredir bankaların ATM’leri neredeyse yalnızca 200 TL banknot ile çalışıyor. Hal böyle olunca günlük limitler hem müşteriye dar geliyor hem de bankaların işlem maliyetleri artıyordu. Düşünün: 10 bin lira çekmek için 50 tane 200 TL banknot saymak gerekiyor. Bu tablo, vatandaşın yaşadığı günlük zorluğun en somut göstergesi.
Şimdi bankalar, bu darboğaza karşı yeni limit politikalarıyla devreye girdi. Garanti BBVA’nın QR kodlu işlemlerde 185 bin TL’ye kadar para yatırma imkânı sunması dikkat çekici. Fakat asıl fark, ATM’nin nerede olduğuna göre değişen para çekme sınırlarında. AVM’lerdeki bağımsız cihazlardan en fazla 10-15 bin TL çekilebilirken, banka şubesinin yanındaki ATM’den 35-50 bin TL arasında paraya ulaşmak mümkün olacak.
Bu düzenlemeler, bankaların işlem maliyetlerini kontrol altına almak için attığı adımlar. Ama bir de işin toplumsal boyutu var: Eğer 200 TL banknot bu kadar değersizleştiyse, artık yeni bir banknot basımı gündeme gelmeli. 500 TL ve 1000 TL’lik banknotlar uzun zamandır konuşuluyor, ancak siyasi iktidar enflasyonu “kabullenmemek” için bu adımı atmıyor.
Vatandaş için mesele basit: Günlük ihtiyaçlarını karşılamak için daha çok kâğıt taşımak zorunda kalıyor. Bankalar için mesele maliyet: Her işlemde daha fazla banknot saymak zorunda kalıyorlar. Ama devlet için mesele prestij: “Liramız pul oldu” dedirtmemek.
Oysa gerçek ortada. 200 TL artık ne vatandaş için yeterli ne de bankalar için pratik. Yeni banknot basımı ertelendikçe, ATM’lerdeki bu “limit oyunları” günlük hayatın çilesi olmaya devam edecek.