İngiltere’de hükümet destekli bir grup bilim insanı, küresel ısınmaya karşı tartışmalı bir planı hayata geçirmeye hazırlanıyor: Güneş ışığını azaltmak. Yaklaşık 2.5 milyar TL (50 milyon sterlin) bütçeli proje, atmosferdeki ışığı azaltarak dünyanın geçici olarak soğutulmasını hedefliyor. Deneylerin önümüzdeki haftalarda başlaması bekleniyor.
NASIL SOĞUTACAKLAR?
Projede araştırılan başlıca yöntemler arasında, atmosferin üst katmanlarına yansıtıcı parçacıklar salmak, deniz suyunu püskürterek bulutların yansıtıcılığını artırmak ve dünyayı ısıtan ince sirüs bulutlarını seyrelterek güneş ışığını yansıtma kapasitesini artırmak yer alıyor. Tüm bu yöntemlerin ortak amacı, daha az güneş ışığının yeryüzüne ulaşmasını sağlamak.
Projenin başındaki Profesör Mark Symes, “Karbonsuzlaşma hayati önemde. Ancak şu anki hızla devam edersek çok geç kalacağız. Bu proje, güvenli ve kontrollü biçimde gezegeni nasıl soğutabileceğimizi araştırıyor,” diyerek, planın iklim krizine karşı zaman kazanma hedefi taşıdığını belirtti.
ELEŞTİRİLER CİDDİ: “DOĞAYLA OYNANIYOR”
Ancak proje, bilim dünyasında da kamuoyunda da ciddi tartışmalara yol açtı. Eleştirmenler, bu tür jeomühendislik projelerinin doğanın dengesini bozabileceğini savunuyor. Özellikle yağış rejimlerinin değişmesiyle tarımın zarar görmesi ve kuraklık gibi zincirleme etkilerden endişe ediliyor.
Bazı uzmanlar da, bu tür “yama çözümlerin” fosil yakıt kullanımını azaltmaya yönelik çabaları zayıflatabileceğini söylüyor. Onlara göre esas çözüm, karbon salımını kökten kesmek ve enerji sistemini sürdürülebilir hale getirmek.
800 MİLYON STERLİNLİK GENİŞ PROGRAM
Bu deney sadece bir başlangıç. Projeyi yürüten ARIA programı, önümüzdeki dört yılda toplam 800 milyon sterlinlik bütçeyle, Arktik buzullarının erimesi, Amazon’un yok oluşu ve buz tabakalarının çöküşü gibi geri dönüşü olmayan iklim olaylarına müdahaleyi hedefliyor.
İngiltere’nin bu adımı, iklim krizine karşı bilimsel çare arayışında ne kadar radikal fikirlerin gündeme gelebileceğini de gösteriyor. Ancak bu projeler, çözüm mü olacak yoksa doğaya müdahalenin daha büyük sorunları mı doğuracağı henüz bilinmiyor.