Türkiye’de milyonlarca yurttaş emeklilik hayali kurmaya devam ediyor. Peki emeklilikte dikkat edilmesi gereken hususlar neler? Sosyal Güvenlik Uzmanı Özgür Erdursun, emeklilere yönelik dikkat çeken uyarılarda bulundu.
Erdursun’un aktardığı bilgilere göre, 1 Ekim 2008 öncesinde sigortalı olan vatandaşların hangi statüden emekli olacağı, son 2520 gün içinde hangi sigorta koluna daha fazla prim ödendiğine göre belirleniyor. Buna göre, bu sürede en çok SSK’ya prim ödenmişse kişi 4/A statüsünden, Bağ-Kur’a ödenmişse 4/B statüsünden emekli ediliyor. Özel banka ve borsa sandıklarına prim ödeyenler de benzer şekilde değerlendiriliyor.
Emeklilik planlamasında ise ilk sigorta giriş tarihi büyük önem taşıyor. Özellikle 8 Eylül 1999’dan önce sigortalı olanlar, Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) kapsamında yaş şartı aranmadan emeklilik hakkı elde edebiliyor. Bu tarihten sonra sigortalı olanlar ise yaş ve prim günü şartlarını ayrı ayrı yerine getirmek zorunda. Öte yandan sigorta başlangıcı borçlanma ile geriye çekilebileceğinden, bu tarih de emeklilik hesaplamalarında kritik hale geliyor.
Eksik prim günleri bulunanlar için borçlanma, isteğe bağlı sigorta ya da hizmet ihyası gibi çeşitli seçenekler mevcut. Ancak uzmanlar, özellikle isteğe bağlı sigortanın Bağ-Kur (4/B) statüsünde sayıldığını hatırlatarak, son 2520 günün SSK lehine korunması gereken durumlarda bu tercihin emeklilik süresini uzatabileceği uyarısında bulunuyor. Aynı şekilde, şirket ortaklığı veya vergi mükellefiyeti gibi geçmişe dönük kayıtlar üzerinden de Bağ-Kur primleri yatırılabiliyor.
Yurtdışında çalışan vatandaşlar için ise farklı bir olanak söz konusu. Türkiye'nin sosyal güvenlik anlaşması bulunan ülkelerinde çalışanlar, yurtdışında geçen süreleri Türkiye’de sigortalılık başlangıcı olarak saydırabiliyor. Bu süreler borçlanılarak emekliliğe sayılabiliyor ancak bu borçlanmalar da yine 4/B statüsünde değerlendiriliyor. Günlük yurtdışı borçlanma bedeli 390,08 TL olarak uygulanıyor.
Emeklilik için gereken prim günü sayısı da sigorta statüsüne göre değişiyor. 8 Eylül 1999’dan önce sigortalı olanlarda yaş şartı aranmasa da, SSK’da 5000 ile 5975 gün arasında prim ödenmesi gerekirken, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı’nda kadınlar için 7200, erkekler içinse 9000 gün prim zorunluluğu bulunuyor.
SGK, son dönemde bazı kişilerin SSK’nın avantajlarından yararlanmak için gerçekte çalışmadıkları halde sigortalı gösterilmesine yönelik sahte sigortalılık vakalarını da yakından izliyor. Bu tür durumların tespiti halinde bağlanan emekli aylıkları iptal edilerek faiziyle geri alınıyor. Ayrıca bu süreçte sağlanan sağlık hizmetlerinin maliyetleri de ilgililerden tahsil ediliyor.
Uzmanlar, tüm bu nedenlerle vatandaşların e-Devlet üzerinden hizmet dökümünü kontrol etmeleri, ilk işe giriş tarihi, prim gün sayısı ve primlerin hangi sigorta koluna yatırıldığını analiz ederek doğru bir emeklilik planlaması yapmaları gerektiğini vurguluyor.
