Trafik ışıkları neden kırmızı, sarı ve yeşil? Mavi neden hiç seçilmedi? Gerçek nedeni öğrenince şaşıracaksınız
Dünyanın her yerinde trafik ışıkları aynı üç renkten oluşur: kırmızı, sarı ve yeşil. Ama neden özellikle bu renkler? Cevap, insan gözünün yapısından 1800’lerin demiryolu tarihine kadar uzanıyor.
Günde milyonlarca insanın önünden geçtiği trafik lambaları, 100 yılı aşkın süredir aynı renklerle çalışıyor:
Kırmızı — dur, sarı — dikkat, yeşil — geç.
Ama hiç düşündünüz mü, neden mavi değil de yeşil?
Bu tercih tamamen rastlantı değil; fizik, biyoloji ve tarih bu kararın temelinde.
1. Kırmızı: İnsan gözüne en erken çarpan renk
Bilimsel olarak kırmızı ışığın dalga boyu en uzun (yaklaşık 620–750 nanometre) renktir.
Uzun dalga boyu sayesinde kırmızı, uzaktan en net seçilen renktir.
Bu nedenle “tehlike” veya “dur” anlamında hem denizcilikte hem demiryollarında 19. yüzyıldan beri kullanılır.
2. Sarı: En hızlı fark edilen uyarı rengi
Sarı, gözün retina tabakasında bulunan M (medium wavelength) reseptörleri tarafından en hassas algılanan renktir.
Bu yüzden hem gece hem gündüz en dikkat çekici uyarı rengi olarak seçilmiştir.
Demiryolu sistemleri, 1800’lerin sonlarında “yaklaşan tehlike” sinyali olarak sarıyı kullanmaya başlamıştır.
3. Yeşil: En güvenli ve sakin algı yaratan renk
Yeşil, insan gözü tarafından en rahat odaklanılabilen renktir.
Uzun süre bakıldığında göz yormaz, bu nedenle “geç” veya “devam et” sinyali olarak seçilmiştir.
Ayrıca doğada yeşil, “yaşam, güvenlik ve huzur” sembolüdür — psikolojik olarak olumlu bir çağrışım yaratır.
4. Peki neden mavi değil?
Mavi, kısa dalga boyuna sahip olduğu için (yaklaşık 450–495 nm), sisli, yağmurlu veya güneşli havalarda uzaktan fark edilmesi en zor renklerden biridir.
Ayrıca gece sürüşlerinde mavi ışık diğer renkleri bastırır ve parlama (glare) etkisi yaratır.
Bu nedenle mühendislik standartları, trafik sinyallerinde maviyi “görsel güvenlik riski” olarak tanımlar.
5. Renkler ilk nereden geldi?
Bugünkü trafik ışığı sistemi, 19. yüzyılın sonlarında İngiltere’deki demiryollarından uyarlanmıştır.
O dönemde tren sinyalleri de aynı mantıkla:
Kırmızı = dur
Yeşil = geç
Sarı = dikkat
olarak kullanılmaktaydı.
Bu sistem, 1920’lerde otomobil trafiğine uyarlanarak tüm dünyada standart haline geldi.
Trafik ışıklarının kırmızı, sarı ve yeşil olarak seçilmesinin nedeni:
Kırmızı: Uzakta en görünür ve tehlike çağrıştıran renk
Sarı: İnsan gözünün en hızlı algıladığı uyarı rengi
Yeşil: En rahat ve güvenli görülen renk
Mavi: Gözde parlama yapar, düşük görünürlük sağlar
Yani renkler sadece alışkanlık değil; bilimsel olarak hesaplanmış güvenlik kodlarıdır.