İran-İsrail Son Dakika: Savaş Neden ve Nasıl Başladı? 2025 Güncel Durum
Ortadoğu'da on yıllardır süren ve 2024'te ilk kez doğrudan askeri çatışmaya dönüşen İran-İsrail gerilimi, "savaş neden çıktı?", "nasıl başladı?" ve "son durum ne?" gibi kritik soruları beraberinde getiriyor. Bu kapsamlı dosya, Haziran 2025 itibarıyla iki ülke arasındaki güncel durumu, gerilimin tarihsel kökenlerini, askeri kapasitelerini ve çatışma denklemini etkileyen Hamas gibi aktörler hakkındaki tüm merak edilenleri yanıtlıyor.
Güncel Durum (Haziran 2025): Doğrudan Savaş Bitti mi?
Evet, Nisan 2024'te yaşanan doğrudan ve konvansiyonel çatışma evresi sona ermiştir. Ancak bu, gerilimin bittiği anlamına gelmemektedir. İki ülke arasındaki mücadele, yeniden "gölge savaş" yöntemlerine dönmüştür. Bu yöntemler arasında vekil güçler aracılığıyla yıpratma, siber saldırılar, deniz yollarında taciz ve istihbarat operasyonları bulunmaktadır. Mevcut durum, her an yeni bir tırmanma potansiyeli taşıyan, yüksek gerilimli bir satranç oyununa benzemektedir.
Savaş Nasıl ve Neden Başladı? (2024 Kronolojisi)
Doğrudan çatışmayı tetikleyen olaylar zinciri 2024 Nisan'ında gerçekleşti:
- Tetikleyici Olay (1 Nisan 2024): İsrail'in, İran'ın Şam'daki konsolosluk binasını vurması ve üst düzey Devrim Muhafızları komutanlarını öldürmesi, çatışmanın fitilini ateşledi. Bu, İran toprakları sayılan bir hedefe yapılan doğrudan bir saldırı olarak kabul edildi.
- İran'ın Misillemesi (13-14 Nisan 2024): İran, bu saldırıya yüzlerce İHA ve füze ile İsrail'e doğrudan saldırarak yanıt verdi. Bu, İran İslam Cumhuriyeti tarihinde İsrail'e yapılan ilk doğrudan saldırıydı.
- İsrail'in Karşılığı (19 Nisan 2024): İsrail, İran'ın İsfahan kenti yakınlarındaki bir askeri üssü hedef alan sınırlı bir saldırı ile cevap verdi.
Bu üç ana olay sonrası, uluslararası baskılarla tansiyon düşürülmüş ve çatışma yaklaşık bir hafta sürmüştür.
İdeolojik ve Tarihsel Arka Plan: İran İsrail'i Neden Tanımıyor?
Gerilimin temelinde 1979 İran İslam Devrimi yatmaktadır. Devrimden sonra İran, İsrail'i meşru bir devlet olarak tanımadığını ilan etmiştir. İran yönetimi, İsrail'i "Siyonist rejim" olarak adlandırır. Siyonizm, en basit tanımıyla, Yahudiler için tarihi Filistin topraklarında bir anavatan kurulmasını savunan siyasi ideolojidir. İran, bu ideolojiye ve İsrail devletinin varlığına Ortadoğu'daki emperyalist bir proje olarak karşı çıkmakta ve Filistin davasını desteklemektedir. Bu nedenle, İran, İsrail'i diplomatik olarak tanımamaktadır.
İran'ın Gücü Ne Kadar ve İsrail'e Nereden Saldırıyor?
İran'ın askeri gücü, konvansiyonel ordudan çok asimetrik savaş kapasitesine dayanır. Bu kapasite iki ana unsurdan oluşur:
- Balistik Füzeler ve İHA'lar: İran, binlerce kilometre menzile sahip balistik füze ve kamikaze İHA programıyla doğrudan İsrail topraklarını hedef alma kapasitesine sahiptir. Saldırılarını kendi topraklarından veya Irak gibi müttefik bölgelerden gerçekleştirebilir.
- Vekil Güçler (Proxy Ağı): İran, İsrail'e doğrudan saldırmak yerine genellikle vekil güçlerini kullanır. Bu güçler, Lübnan'daki Hizbullah, Yemen'deki Husiler ve Suriye ile Irak'taki çeşitli Şii milis gruplarıdır. Bu ağ, İsrail'i farklı cephelerden çevreleyerek sürekli bir tehdit oluşturur.
Harita Üzerinde Stratejik Analiz: İran ve İsrail Arası Kaç Km?
Kullanıcıların en çok merak ettiği sorulardan biri de iki ülkenin coğrafi konumudur. Harita üzerinde kuş uçuşu mesafe, İran'ın batı sınırlarından İsrail'e yaklaşık 1500-2300 kilometre civarındadır. Bu mesafe, modern balistik füzeler için yaklaşık 12-15 dakikalık bir uçuş süresi anlamına gelmektedir.
- Stratejik Noktalar: Olası bir çatışmada İran'ın Hürmüz Boğazı'nı, İsrail'in ise Akdeniz ve Kızıldeniz'deki deniz yollarını kullanma potansiyeli bulunmaktadır.
- Vekil Güçlerin Konumu: İran'ın desteklediği Hizbullah (Lübnan), Suriye'deki milisler ve Yemen'deki Husiler, harita üzerinde İsrail'i farklı cephelerden çevreleyen önemli unsurlardır.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
İran-İsrail Savaşı ne zaman başladı ve ne kadar sürdü?
İki ülke arasındaki doğrudan çatışma 1 Nisan 2024'te İsrail'in Şam saldırısıyla başladı ve 19 Nisan 2024'teki İsrail'in karşı saldırısıyla sona erdi. Yaklaşık 18 gün süren yüksek gerilim ve karşılıklı saldırılar yaşandı.
Hamas hangi ülkede ve lideri kimdir?
Hamas, başlıca olarak Filistin'in Gazze Şeridi'nde faaliyet göstermektedir. Siyasi büro lideri, genellikle Katar'da ikamet eden İsmail Heniyye'dir. Hamas, İran'ın vekil güçlerinden biri olarak kabul edilir.
Gazze nerededir?
Gazze Şeridi, Akdeniz kıyısında, İsrail ile Mısır arasında yer alan küçük bir Filistin toprağıdır.
İran İsrail'i tanıyor mu?
Hayır, İran İslam Cumhuriyeti, 1979 Devrimi'nden bu yana İsrail'i resmi bir devlet olarak tanımamaktadır. Bu konudaki güncel haberlere Dünya Haberleri kategorimizden ulaşabilirsiniz. Daha fazla analiz için Council on Foreign Relations gibi kaynaklar incelenebilir.
