1. KASK TAKIN
Uzmanlar, beyninizi korumak için atabileceğiniz en önemli adımın başınızı fiziksel olarak korumak olduğunu söyledi. Travmatik beyin yaralanmaları ve beyin sarsıntılarından kaynaklanan tekrarlayan kafa travması, genel olarak bilişselliği kötüleştirebilen ve bazı durumlarda bunamaya neden olabilen kronik travmatik ensefalopatiye (CTE) yol açabilir .
2. ÇİMLERİ BİÇERKEN KULAK TIKACI TAKIN
İşitme kaybı olan yaşlı kişilerde bunama geliştirme riski daha yüksektir . Bilim insanları bunun, beynin işitmeyi işleyen kısmının hafızadan sorumlu kısma yakın olmasından kaynaklanabileceğini veya atrofinin bir sonucu olabileceğini düşünüyor; işitme kaybı olan kişiler, zihinlerini meşgul edebilecek sosyal aktivitelerden çekilme eğilimindedir. UC San Diego Health'de nörolog olan Dr. Elizabeth Bevins, beyninizin duyusal sinyalleri işleme yeteneğini korumak için yüksek seslerin olduğu yerlerde kulak tıkacı veya gürültü önleyici kulaklıklar kullanmanızı söyledi. Ayrıca, "50 yaş üstü kişiler ve sıklıkla yüksek seslere maruz kalan herkes her bir ila üç yılda bir işitme testi yaptırmalı" dedi. "İşitme cihazı alma zamanı geldiğinde tereddüt etmeyin. Sadece bir kulağınızda işitme kaybı yaşıyor olsanız bile, bu değişim dünyayla etkileşim kurma yeteneğinizi önemli ölçüde etkileyebilir" diyor Los Angeles'taki Cedars-Sinai'de nörolog olan Dr. Shlee Song. Dr. Bevins., "Ve sadece dışarı çıktığınızda takmayın. Yalnızken de takın, çünkü beynin ortam gürültüsünden bile işitsel uyarı alması önemlidir" dedi.
3. GÖZLERİNİZİ KONTROL ETTİRİN
Sadece işitmenizi korumakla ilgili değil; bilim insanları görme kaybının bilişsel gerilemeyle bağlantılı olduğuna da inanıyor. 2023 tarihli bir çalışma, orta ila şiddetli görme bozukluğu olan 71 yaş üstü yetişkinlerin yaklaşık üçte birinin demans hastası olduğunu buldu. Düzenli göz muayeneleri planlamak (yetişkinlikte birkaç yılda bir, yaşınıza ve genel sağlığınıza bağlı olarak ) ve gerektiğinde gözlük takmak veya düzeltici ameliyat olmak bu riski en aza indirmeye yardımcı olabilir.
4. YÜRÜYÜŞE ÇIKIN VE SANDALYENİZİ BİR TABURE İLE DEĞİŞTİRİN
Nörologlar egzersizin kan akışını artırarak ve oksijeni beyne taşıyarak beyne fayda sağladığını söylüyor. Washington Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde radyoloji doçenti olan Dr. Cyrus Raji, günlük küçük bir egzersiz dozunun bile -yarım mil yürümek gibi- bu ödülleri getirebileceğini söyledi. Kaliforniya Üniversitesi, Los Angeles'ta davranışsal ve spor nörolojisi yardımcı doçenti olan Dr. Kevin Bickart, oturarak veya hareketsiz kalarak geçirdiğiniz zaman miktarını en aza indirmenin de bu faydalardan bazılarını sağlayabileceğini söyledi. Dr. Bickart, "Tam destekli koltukları en aza indirin. Mümkün olduğunda tabureleri, kutuları, bankları veya zemini kullanın" dedi.
5. KOLESTEROLÜNÜZÜ KONTROL ALTINDA TUTUN
Illinois Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde vasküler nöroloji profesörü olan Dr. Fernando Testai, kırmızı et, tam yağlı süt ürünleri ve şekerli içecekler tüketmekten kaynaklanabilen düşük yoğunluklu lipoprotein (veya "kötü") kolesterolün atardamarlarınızı sertleştirebileceğini, beyne giden kan akışını kısıtlayabileceğini ve felç ve bilişsel gerileme riskinizi artırabileceğini söyledi. Testai, "Baklagiller , tam tahıllar ve meyve ve sebzeler yemek kolesterol seviyenizi yönetmenize yardımcı olabilir. Sağlıklı bir kiloyu korumak, düzenli aerobik egzersiz yapmak ve statinler gibi ilaçlar da yardımcı olabilir. Seviyelerinizi birkaç yılda bir veya diyabetiniz varsa veya felç veya kalp hastalığı riskiniz yüksekse daha sık kontrol edin" dedi.
6. HER GÜN DİŞ İPİ KULLANIN
Ağız hijyeni, enfeksiyonları ve diş eti hastalıklarını önlemek için olmazsa olmazdır. "Ağız enfeksiyonları sinüslere yayılabilir ve bu da beyinde pıhtı veya drenaj sorunlarına yol açabilir" dedi Dr. Song. Araştırmalara göre, diş eti hastalığı ile bunama arasında bir bağlantı var. Dr. Song, dişlerinizi düzenli olarak diş ipi kullanarak, fırçalayarak ve en azından yılda bir (ya da yılda iki kez) diş hekimine giderek temizlerseniz dişlerinizin ve diş etlerinizin sağlıklı kalacağını, bunun da gelecekte sorunlara yol açabilecek enfeksiyonların önlenmesine yardımcı olabileceğini söyledi.
7. BİR KİTAP KULÜBÜNE KATILIN
Cedars-Sinai'de nörolog olan Dr. Jessica Choi, aktif bir sosyal yaşam sürdürmenin depresyon ve hatta erken ölüm gibi izolasyonun olumsuz sağlık etkilerini uzak tuttuğunu söyledi. Dr. Choi, güçlü bir sosyal destek sistemine sahip hastalarının, olmayanlara göre genel sağlık durumlarının genellikle daha iyi olduğunu söyledi. Dr. Choi, "Bunun olmaması, yaşlı hastalarda bilişsel gerilemeye bağlı olan depresif ataklara yol açabilir" dedi. Kitap kulüpleri veya bahçe grupları işe yarayabilir, ancak Dr. Choi "yakın bir arkadaş veya aile üyeleriyle planlanmış aylık bir akşam yemeği bile hastalar için büyük bir fark yaratıyor" dedi.
8. DUMANLI VEYA SİSLİ GÜNLERDE MASKE TAKIN
Rochester Tıp Merkezi'ndeki çevre tıbbı bölümünde nörobilimci olan Deborah Cory-Slechta, hava kirliliğine maruz kalmanın bilişsel gerilemeye yol açtığını ; bilim insanlarının havadaki çok ince, solunabilir parçacıkların beyne ulaştığında kimyasal değişikliklere yol açabileceğini düşündüğünü söyledi. Deborah Cory-Slechta, "Tüm zararlı parçacıklardan kaçınılamaz - bazıları o kadar küçüktür ki hava filtrelerinden geçebilir - ancak N95 veya cerrahi maske takmak ve hava kalitesinin daha kötü olduğu günlerde (orman yangını dumanı dahil) iç mekan hava filtreleri kullanmak maruziyetinizi en aza indirebilir" dedi.
9. BOYNUNUZA DİKKAT EDİN
Boynunuz beyninize kan sağlar ve boyun yaralanmaları bu kan akışını kısıtlayabilir, beyni oksijenden mahrum bırakabilir veya hatta pıhtılara neden olabilir. Dr. Song, hastalarının genellikle araba kazaları, kötü masajlar veya kiropraktik ziyaretleri nedeniyle boyun burkulması yaşadığını söyledi .Dr. Song, "Boynunuzu yaralanmalardan korumak için ani bükülmelerden veya çekme ayarlamalarından kaçının. Boyna gelince masaj tabancalarından veya 'derin doku' masajından kaçınırdım. Üst sırt ve omuzlara bağlı kalın. Arabada emniyet kemeri takmak da çok önemlidir. Boyun yaralanması olduğundan şüpheleniyorsanız derhal bir doktora görünün" dedi.
10. İYİ UYUYUN
Dr. Feldman, uykuda geçirdiğiniz zamanı ve uykunuzun kalitesini iyileştirmenin yollarını bulmanın , zinde kalmanıza ve bunamayı önlemenize yardımcı olmak için uzun bir yol kat edebileceğinizi söyledi. Dr. Feldman, "Gece vardiyasında çalışıyorsanız ve gündüz uyuyorsanız, vücudunuzun sirkadiyen ritmini düzenlemeye yardımcı olması için karartma perdeleri kullanmayı düşünün. Eğer kaygı ve depresyon sizi ayakta tutuyorsa, yatmadan önce meditasyon yapmayı deneyin. Uyku sorunlarınızın nerede yattığından emin değilseniz, olası sorunları belirlemenize yardımcı olması için bir uyku günlüğü tutun" dedi.
