Avustralya'nın Melbourne kentinde 1856'da taş ve inşaat işçileri, günde sekiz saatlik iş günü için Melbourne Üniversitesi'nden Parlamento Evi'ne kadar bir yürüyüş düzenledi. 1 Mayıs 1886'da Amerika İşçi Sendikaları Konfederasyonu önderliğinde işçiler günde 12 saat, haftada 6 gün olan çalışma takvimine karşı, günlük 8 saatlik çalışma talebiyle iş bıraktılar. ABD'nin Şikago şehrinde 40 bin tekstil işçisi tarafından başlatılan eylem kanla bastırıldı. Aynı kentte, bir fabrikada 8 saatlik işgünü için greve çıkan bin 400 emekçi işten atıldı. Aynı tarihlerde greve çıkanlara ateş açıldı ve 4 işçi hayatını kaybetti. Saldırılar, mücadele ateşini söndürmedi, aksine körükledi. ABD ve Kanada'da sendikalar ve diğer örgütlerin yükselttiği mücadele sonucu 1 Mayıs 1886'da yaklaşık 350 bin işçi greve çıktı. Tarih işçi sınıfının böylesine örgütlü ve kararlı tepkisine ilk kez tanık oluyordu. Tüm ülkede yaşam durdu. İşçiler üretimden gelen güçlerini kullanıyordu. İşçilerin bu isyanı, işverenleri rahatsız etti.
İDAM EDİLEN İŞÇİLER...
Şikago'da greve çıkan 40 bin işçinin eylemini bastırmak için saldırılar düzenlendi. İşverenler, grev kırmak için sokak çeteleriyle el sıkıştı. İşçiler bir taraftan saldırıya uğruyor, bir taraftan da grev kırıcılığıyla mücadele ediyordu. Grevci işçilerle sokak çeteleri arasında çıkan kavgada, polisin işçilerin üzerine ateş açması sonucu 4 işçi hayatını kaybetti. Hükümet ve işverenler, işçi eylemini kolay kolay içlerine sindiremiyordu. 1 Mayıs sonrası işten atmalar, baskılar yoğunlaştı. Olaylara neden oldukları gerekçesiyle 8 işçi hakkında idam istemiyle dava açıldı. İşçiler idam cezasına çarptırıldı.
ABD'de yaşanan bu olaylar uluslararası işçi örgütlerini harekete geçirdi. II. Enternasyonal 1889'da Paris'te düzenlediği kongrede, Amerikan işçilerinin mücadelesini desteklemek amacıyla dünya çapında gösteriler düzenledi. 1890'dan başlamak üzere 1 Mayıs'ı da, 'Uluslararası Birlik, Mücadele ve Dayanışma Günü' olarak kabul etti.
TÜRKİYE'DE 1 MAYIS
1 Mayıs İşçi ve Emekçiler Bayramı, İstanbul’da ilk kez 1912’de kutlandı. 1923 yılında kitlesel kutlamalar yasaklandı. Kutlamalar, 1925 yılında çıkarılan Takrir-i Sükûn Kanunu ile tamamen yasaklandı. -1976’da uzun bir aranın ardından ilk kez kitlesel bir 1 Mayıs kutlaması Taksim'de Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu’nun (DİSK) öncülüğünde gerçekleştirildi.
KANLI 1 MAYIS
Tarihler 1 Mayıs 1977'yi gösterdiğinde, İşçi Bayramı'nı kutlamak üzere çeşitli illerden İstanbul'a gelen yaklaşık 500 bin kişi DİSK'in organizasyonu önderliğinde Taksim Meydanı'nı doldurdu. Katılımın yüksek olması sebebiyle kortejlerin alana girmesi uzun sürmüş, miting de uzamıştı. Saat 19.00 sularında dönemin DİSK başkanı Kemal Türkler konuşmasının sonuna geldiğinde etraftan silah sesleri duyulmaya başlandı. Sular İdaresi binasının üstünden ve meydandaki otelin çeşitli katlarından açılan bu ateş sonucu insanlar panik halde kaçmaya başladı, kısa bir süre içinde Intercontinental Oteli'nin de üst katlarından da ateş açıldı.
Taksim Meydanı'nı kaplayan silah sesleri ve meydandaki kalabalığın üzerine sürülen polis panzerleri büyük bir izdihama sebep oldu. Bu gösterilerde çok sayıda kişi yaralandı, çoğu Kazancı yokuşu başındaki kamyonun önünde ezilerek 34 kişi hayatını kaybetti. DİSK ve gösterilere katılan diğer kuruluşlar, Sular İdaresi binasının üstünden ve bugünkü ismiyle The Marmara Oteli üst katlarından ateş açıldığı iddialarında bulundu. Tüm bu yaşananların sonucunda 1977 yılındaki 1 Mayıs, tarihe ‘Kanlı 1 Mayıs’ olarak geçti
AKP İKTİDARININ 1 MAYIS'LARI: 'BEN AÇTIM' SÜRECİNDEN OHALE...
1977 1 Mayıs'ından sonra 1 Mayıs kutlamalarına kapatılan Taksim meydanı 2010'da yapılan Anayasa Değişikliği Referandumu öncesi AKP hükümeti 1 Mayıs için önemli bir adım attı. 2010 1 Mayıs'ı öncesi AKP iktidarı, Taksim'i 33 yıl sonra 1 Mayıs kutlamalarına açtı. AKP iktidarının bu adımı yandaş medya organlarınca manşetlerden 'bayram havasında' servis edildi. Hatta AKP örgütleri bu yaşananları pankart yaptırıp caddelere sokaklara astı. AKP'li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 2010 referandumu sürecinde katıldığı her mitingde 'Taksim'i 33 yıl sonra 1 Mayıs kutlamalarına kendisinin açtığını' ilan etti.
1 Mayıs Taksim'de üç yıl üst üste kutlandı. Taksim, 2013 yılında 'yayalaştırma projesi' nedeniyle yeniden yurttaşlara kapatıldı. Sendikalar, meslek odaları ve siyasi partiler 2014 ve 2015 yıllarında da 1 Mayıs İşçi Bayramı'nı Taksim Meydanı'nda kutlama kararı nedeniyle polis müdahalesi ve gözaltıyla karşılaştı. Yasak kararı 2016 yılında DİSK tarafından Anayasa Mahkemesi'ne taşındı.
Anayasa Mahkemesi aldığı kararla Taksim Meydanı'nda yapılacak 1 Mayıs kutlamalarının yasaklanmasının hak ihlali olduğunu bildirdi. AYM, Taksim'de kutlama yapılmasının engellenmesinin "Anayasa'nın 34. maddesinde güvence altına alınan toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkının engellenmesi" olduğuna karar verdi ve Taksim'in işçiler açısından sembolik anlamı olduğunu belirterek, "Taksim Meydanı emekçilerin ortak hafızasıdır" dedi.
2010'DAN OHAL'E
Ankara Gar Katliamı'nın ardından alternatif mekanlarda kutlanan 1 Mayıs'ın 2024 yılında yeniden Taksim'de kutlanması için sendikalar, meslek odaları ve siyasi partiler çağrı yaptı. Yapılan çağrıların ardından İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya, araç ve yaya trafiği nedeniyle önemli bir nokta olduğu ve terör örgütlerinin çağrı yaptığını ileri sürerek Taksim'i 1 Mayıs kutlamalarına kapattı. Yerlikaya'nın açıklamalarının ardından başta ana muhalefet partisi Genel Başkanı Özgür Özel olmak üzere diğer muhalif partiler, sendikalar ve meslek odaları 1 Mayıs kutlamaları için Taksim'e çağrı yaptı. Bu çağrıların devam etmesinin ardından İstanbul Valiliği adeta OHAL ilan edercesine İstanbul'da Taksim'e giden hatta alternatif yaratabilecek yerlere giden tüm ulaşım yollarını kapattı. Bununla da kalmayan Valilik 30 Nisan'ı 1 Mayıs'a bağlayan geceden itibaren Taksim ve civarındaki sokaklarda bulunan çöp konteynerlerini ve sokaklarda bulunan taşları toplayacağını duyurdu.
İSTANBUL'DA ABLUKA
Bu yıl da İstanbul Valiliği'nin aldığı kararla İstanbul abluka altına alındı. Yenikapı-Hacıosman metrosunun 7 durağı kapatılacakken Beyoğlu, Fatih, Kadıköy, Kartal'da bazı yollar için trafiğe kapatılma kararı alındı.
