İnsan yaşamının yapı taşlarını sıfırdan sentezlemeyi amaçlayan ve dünyada bir ilk olan tartışmalı bir bilimsel proje İngiltere'de başlatıldı. Dünyanın en büyük tıp yardım kuruluşu Wellcome Trust, projeyi başlatmak için gerekli olan 10 milyon sterlini verdi.
BBC Türkçe'ni aktardığına göre kuruluş, tedavisi bulunamamış birçok hastalığa çözüm olacağını umduğu projenin zarardan çok yarar getireceğini söylüyor. Projenin bir parçası olan Cambridge'deki MRC Moleküler Biyoloji Laboratuvarı'ndan Dr. Julian Sale, bu araştırmanın biyolojide çok dev bir atılım olduğuna "Hiçbir sınırımız yok. İnsanlar yaşlandıkça hayatlarını geliştirecek, daha az sağlık sorunuyla daha sağlıklı yaşlanmaya yol açacak tedavileri inceliyoruz." sözleriyle dikkat çekti.
Sale, "Bu yaklaşımı hastalığa karşı dirençli hücreler üretmek, karaciğer ve kalp gibi zarar görmüş organları ve hatta bağışıklık sistemini yenilemek için kullanacağız." dedi.
ELEŞTİRİLER DE VAR
Ancak araştırmayı eleştirenler bunun modifiye edilmiş veya yapay şekilde geliştirilmiş insanlar yaratmaya çalışan etik olmayan araştırmacılara da yolu açmasından korktuklarını belirtiyor. Beyond GM kampanya grubundan Dr. Pat Thomas, "Bütün bilim insanlarının iyi niyetli olduğuna inanmak isteriz ancak bilim zarar vermek de savaşmak için de kullanılabiliyor" diyor.
Yeni proje, insan DNA’sındaki tüm genetik bilgileri haritalayan ve yine Wellcome tarafından büyük ölçüde finanse edilen İnsan Genomu Projesi’nin tamamlanmasının 25. yılında duyuruldu. Başlatılan “Sentetik İnsan Genomu Projesi” ise DNA’yı yalnızca okumakla kalmayıp, molekül molekül sıfırdan inşa etmeyi hedefliyor. İlk aşamada bilim insanları, insan DNA’sının büyük parçalarını sentezlemeyi ve nihayetinde bir insan kromozomunu baştan oluşturmayı planlıyor. Kromozomlar, gelişimimizi, onarımı ve bedensel işlevleri yöneten genleri taşıyor. Wellcome Sanger Enstitüsü Direktörü Prof. Matthew Hurles, “DNA’yı sıfırdan oluşturmak, DNA’nın gerçekten nasıl çalıştığını test etmemizi sağlıyor. Şu ana kadar sadece mevcut DNA’lar üzerinde değişiklikler yapabiliyorduk" dedi. Proje kapsamında canlı organizmalar yaratılmayacak. Tüm çalışmalar laboratuvar ortamında, yani test tüplerinde ve kültür kaplarında yürütülecek. Ancak bu teknoloji, bilim insanlarına insan yaşam sistemleri üzerinde eşi görülmemiş bir kontrol sağlayacak.
Edinburgh Üniversitesi’nden ve yapay insan kromozomları üzerine çalışan Prof. Bill Earnshaw, “Cin şişeden çıktı. Şu an sınırlamalar getirsek bile, uygun ekipmanlara sahip biri bu DNA’ları sentezlemeye başlamak isterse, bunu durdurmak zor olur" dedi.
Pat Thomas ise, teknolojiyle geliştirilecek tedavilerin ticarileşme sürecine “Sentetik vücut parçaları veya sentetik insanlar yaratılırsa, bunların sahibi kim olacak? Ortaya çıkan veriler kime ait olacak?” sözleriyle dikkat çekiyor.
