Türkiye’ye Caatsa yaptırımları kapsamında uygulanan ambargo, Kaan uçak motoruyla sınırlı değil, 12 çeşit yaptırım öngörüyor.
Türkiye'ye yaptırımlar, ‘Rosoboronexport’ Rus şirketinden S-400 karadan havaya füze sistemi tedarik ederek bilerek önemli bir işlem gerçekleştirdiği’ gerekçesiyle, Amerika'nın Hasımlarına Yaptırımlar Yoluyla Karşı Koyma Yasası'nın (CAATSA) 231’nci Maddesi uyarınca, Türk Savunma Sanayii Başkanlığı'nı (SSB) hedef alan ‘13849’ sayılı Başkanlık Kararnamesi ile uygulandı.
Böylece ABD Hazine Bakanlığı'na bağlı Yabancı Varlıkları Kontrol Ofisi (OFAC), SSB'ye yönelik tüm ABD ihracat lisans ve yetkilerini yasakladı ve SSB Başkanı İsmail Demir ile diğer SSB yetkililerinin varlıklarının dondurulması ve vize kısıtlamaları koydu. https://2017-2021.state.gov/the-united-states-sanctions-turkey-under-caatsa-231/
Türkiye, F-35 Müşterek Taarruz Uçağı programından çıkarıldı. Aynı zamanda, Kongre Türkiye'ye fiili bir silah ambargosu uyguladı.
Yaptırımlar, Türkiye'nin savunma sistemlerini modernize etme ve geliştirme kabiliyetini önemli ölçüde kısıtladı.
TUSAŞ, TAI ve Roketsan gibi savunma şirketleri ihracat lisansı alma ve yenileme konusunda zorluklarla karşılaştı.
Pakistan’la Türk Havacılık ve Uzay Sanayii (TAI) arasında 30 adet ‘T129’ helikopterinin tedarik sözleşmesi, Honeywell'in motorlar için ihracat lisansı alamaması nedeniyle yerine getirilemedi. Bir buçuk milyar dolar değerindeki Türkiye-Pakistan anlaşması, ABD'nin motor için ihracat lisansı vermediği için iptal edildi.
Yaptırımlar ‘CH-47 Chinook helikopterleri, E-7T AEW&C Peace Eagle, KC-135 Stratotanker, P-235 Meltem II (CASA CN-235 Honeywell), F-16 için GE Aviation F110 jet motorları (TUSAŞ Motor Sanayii lisanslı), Korea Aerospace Industries KT-1T, Phalanx MK-15 Block 1B ve Raytheon Rolling Airframe Missile MK-49 mod-3’ gibi askeri teçhizat, uçak ve silahları da etkiledi. https://www.congress.gov/crs-product/IN11557
Yaptırımın alanları çok geniş;
Buna göre, ‘ABD İhracat-İthalat Bankası'nın, yaptırım uygulanan kişilere mal veya hizmet ihracatını desteklemek için garanti, sigorta, kredi veya kredilere katılım sağlamasını yasaklıyor. Bu kısıtlama, yaptırım uygulanan kuruluşları içeren tüm ihracat işlemleri için geçerli.
-ABD Finans Kuruluşlarından Kredi Yasağı, Uluslararası Finans Kuruluşlarından Kredi Yasağı getiriyor.
-Başkan, uluslararası finans alanında ABD nüfuzunu kullanabiliyor.
CAATSA yaptırımlarının ne kadar süreyle yürürlükte kalacak?
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Washington’da Başkan Trump’la yaptığı görüşme, bir ABD şirketiyle 2045 yılına kadar yapılan doğal gaz ve nükleer enerji anlaşması, yaptırımların kalkmasına yardımcı olacak mı?
Şimdilik böyle bir olasılık görünmüyor.
Trump’ın bunların çok ötesinde Erdoğan’dan Rusya’yla ilişkiler (Rusya’dan petrol ve doğal gaz almayı tamamen bırakmasını) ve bölgede birçok şey istediği sır değil.
Bu arada, 20 yıl boyunda merkezi İsviçre, Cenevre'de bulunan ancak kurumsal yapısının bir parçası olarak Kıbrıs Rum kesiminde (Larnaka) kentinde yerleşik (yasal kayıtlı) olan Mercuria Holdings Şirketi’nin Türkiye ve KKTC açısından ilişkilere de bakmak lazım.
Öte yandan, Mali Yılı Ulusal Savunma Yetkilendirme Yasası uyarınca ‘İsrail, Yunanistan, Kıbrıs Rum Yönetimi ve ABD Parlamentolar Arası Doğu Akdeniz Güvenlik İşbirliği Grubu’ olarak bilinen bir grup kurulmuştu. Ayrıca,ABD Temsilciler Meclisi Silahlı Hizmetler Komitesi’nde, Türkiye’nin Kıbrıs’taki askeri varlığını hedef alan değişiklik önerileri var.
Türkiye’nin milyonlarca dolar ödediği lobi şirketlerini de sorgulamak, gözden geçirmek gerekmez mi?
Ayrıca AKP Yönetimi, milyonlarca dolar anlaşma yaptığı ‘Boing ve Mercuria’ şirketiyle neden ‘Offset’ anlaşmaları yapmıyor? yada yapamıyor?
Bu şirketlerden yapılan anlaşmalara ‘Türk mallarının ihracaatı, ABD’de pazarlanması, Kongre’de lobi yapması, hatta KKTC’nin tanıtımı’ gibi maddeler anlaşmalara koydurulabilir.
